چند راه برای برای ماندگاری کتاب‌ها در ذهن – بخش دوم

در بخش اول مطلب چگونه کتاب‌هایی را که خواندیم به ذهن بسپاریم سه راه‌حل برای افزایش ماندگاری کتاب‌های خوانده شده در ذهنمان ارائه شد. در ادامه‌ی مطلب گذشته و در بخش دوم 4 راه حل کاربردی دیگر نیز معرفی می‌شوند. هرچند که این 7 راه‌حل قطعا تمامی گزینه‌های در دسترس نیستند و به تعداد آدم‌های روی زمین برای بهبود ماندگاری کتاب در حافظه راه وجود دارد.

یادداشت‌برداری کنید

حیاتی‌ترین مرحله برای به خاطر سپردن آنچه که خواندید، نت‌برداری کردن است. نت‌برداری می‌تواند نوشتن یک جمله زیبا از کتاب یا یادداشتی درباره‌ی افکار یکی از شخصیت‌ها و خط روایی داستان باشد. در حقیقت این یادداشت‌ها هستند که می‌توانند لذت خواندن را طولانی‌تر کنند. یادداشت‌برداری هنگام خواندن کتاب‌های طولانی یا پیچیده واجب و حیاتی است. مثلا خواندن کتاب درباره معنای زندگی (On the Meaning of Life) نوشته‌ی ویل دورانت که معنای زندگی را از زبان شخصیت‌های مختلف بیان کرده است می‌تواند با یادداشت‌برداری بسیار جذاب‌تر شود. به کمک یادداشت‌ها با نگاهی به یادداشت‌ها به طور خلاصه می‌توان چکیده‌ی کل کتاب را درک کرد.

بعضی‌ از افراد ترجیح می‌دهند تا در حاشیه‌ی کتاب‌ها یادداشت بنویسند، بعضی از قسمت‌ها را هایلایت کنند و زیر نکات مهم خط بکشند اما برخی دیگر در دفترچه‌ای جداگانه یادداشت‌های خود را ثبت می‌کنند. این افراد معتقد هستند که نباید هیچ تغییری در کتاب داده شود و علاوه بر این دفترچه را می‌توانند همیشه با خود داشته باشند. فرقی نمی‌کند که کجا و چگونه یادداشت‌برداری می‌کنید فقط اینکار را انجام دهید. شیوه‌ی یادداشت‌برداری شخصی خود را خلق کنید. هر روشی که به بهتر درک کردن کتاب کمک کند بهترین روش است و هیچکس هم به اندازه‌ی خودتان نمی‌تواند شیوه‌ی درست یادداشت برداری را تشخیص دهد.

کتاب را با صدای بلند بخوانید

اگر فکر کردن به کتابی که در حال خواندنش هستید، نکته‌ای واضح و خنده‌دار بود، گفتن بلند خواندن کتاب‌ها احتمالا احمقانه به نظر می‌رسد. چه کسی واقعا کتاب‌ها را با صدای بلند می‌خواند؟ احتمالا همان کسانی که می‌خواهد کتاب را بهتر به خاطر بسپارند.

بلند خواندن کتاب به مغز شما راه‌های بیشتری برای به خاطر سپردن و نگهداری اطلاعات می‌دهد. علاوه بر حافظه‌ی تصویری، بلند خواندن به شما این امکان را می‌دهد تا هر آنچه می‌شنوید را نیز به خاطر بسپارید. اگر شما از افرادی باشید که شنیدن بهترین روش یادگیری باشد (حافظه شنیداری خوبی داشته باشید) با استفاده از این روش بیشترین میزان یادگیری و به خاطر سپردن را خواهید داشت. برای دیگر افراد هم که از حس‌های دیگرشان برای یادگیری استفاده می‌کنند باز هم شنیدن کمک‌کننده خواهد بود. بلند خواندن فایده‌های دیگری هم دارد، به عنوان مثال اگر شما عادت به تندخوانی دارید و همین مسئله باعث می‌شود که نتوانید تمرکز لازم را هنگام خواندن کتاب داشته باشید، بلند خواندن مجبورتان می‌کند تا سرعت خواندن خود را کاهش دهید. مطالعه‌ی کتاب با سرعت پایین‌تر، به شما اجازه می‌دهد تا بهتر تمرکز کنید و بهتر کتاب را درک کنید.

کتاب را برای دیگران شرح دهید

تاکنون درباره‌ی اهمیت شرح و توضیح دادن یک مطلب به دیگران برای یادگیری بهتر بسیار صحبت شده است. و تقریبا همه سر این موضوع که ما می‌توانیم یک مطلب را بهتر یاد بگیریم و به خاطر بسپاریم در صورتی‌که آن را به یک نفر دیگر آموزش دهیم، اتفاق نظر دارند. با آموزش دادن به دیگران حافظه‌ی تجربی که قوی‌ترین نوع حافظه است، فعال می‌شود (شما چیزی را که تجربه کردید بهتر از چیزی که خواندید می‌توانید به یاد آورید)  و به همین دلیل مطالب کتاب بیشتر در ذهن نهادینه می‌شوند.

ریچارد فینمن (Richard Feyman) فیزیکدان برنده‌ی جایزه نوبل، «تکنیک فینمن» را برای به خاطر داشتن مطالب پیشنهاد کرده است و مهم‌ترین گام را آموزش و توضیح کتاب به دیگران می‌داند. بهترین راه این است که کتاب را برای کودکان توضیح دهید، از آنجایی‌که آموزش به کودکان نیازمند این است که تمام مطالب را به ساده‌ترین زبان و کامل‌ترین روش ممکن توضیح دهید به همین دلیل لازم است تا کل کتاب را به خوبی فهمیده باشید و بخش‌های مختلف آن را به خاطر داشته باشید. زمانی‌که که شما یک کودک را برای توضیح دادن انتخاب می‌کنید خیلی بهتر می‌توانید کاستی‌های مطالب خوانده شده را شناسایی کنید و با مرور آن‌ها اطلاعات خود را کامل کنید. تا زمانی که یک مطلب در ذهن شما به طور کامل نهادینه نشود نمی‌توانید آن‌را به کودکان و نوآموزان آموزش دهید.

اگر کودکی اطرافتان نیست، مشکلی نیست برای دوستانتان یا خانواده‌ی خود کتاب‌هایی را که می‌خوانید شرح دهید. حتی می‌توانید در گروه‌های کتاب‌خوانی نیز شرکت کنید و درباره‌ی کتابی که خواندید صحبت کنید. حتی شبکه‌های اجتماعی هم می‌توانند کمک‌کننده باشند. شبکه‌های اجتماعی مانند گودریدز (goodreads) و ویرگول مکان‌های مناسبی برای شرح و نقد نوشتن، فراهم کرده‌اند. با توجه به اینکه افراد با سلیقه‌های مختلف و سطح دانش متفاوت شرح شما را می‌خوانند به همین دلیل نیاز است تا شرح جامع و کاملی مناسب تمام افراد تولید شود. به همین دلیل نوشتن شرح هم می‌تواند راه بسیار کاربردی برای به چالش کشیدن مطالعاتتان باشد.

هوشمندانه انتخاب کنید

شاید به‌نظر برسد، این مورد باید در ابتدای متن مطرح شود ولی هرکدام از 7 مورد ذکر شده به یک اندازه می‌توانند کمک‌کننده باشند و ترتیب خاصی ندارند. قطعا کتابی که برای شما جذاب و سرگرم‌کننده باشد خیلی بهتر از کتابی کسل کننده در ذهن شما باقی می‌ماند. مطمئن شوید برای خواندن کتابی که انتخاب می‌کنید هدف خاصی در سر دارید (برای تفریح، کار، حس کنجکاوی) و چرا می‌خواهید کتاب در حافظه‌ی شما ثبت شود (برای استفاده در کار، برای قبولی در آزمون، یا برای تقویت توانایی نویسندگیتان)؟ اگر کتابی را به این دلیل که دیگران خوانده‌اند انتخاب کرده‌اید یا فقط برای اینکه به دیگران بتوانید بگویید که کتاب را خواندید قصد مطالعه آن را دارید، احتمالا کتاب مدت زیادی در حافظه‌ی شما باقی نخواهد ماند (کتاب را برای خودتان بخوانید در جامعه‌ی ما کتابخوانی خیلی هم ارزش نیست!!) کتاب‌هایی را بخوانید که متناسب با روحیات و نیازهای شما هستند. کتاب‌هایی که دوست دارید بسیار راحت‌تر در ذهن شما باقی خواهند ماند.

کیفیت کتابخوانی بسیار مهم‌تر از کمیت کتاب‌هایی است که خواندیم و کیفیت را نباید فدای کمیت کرد. خیلی خوب است که سریع‌ترین کتاب‌خوان در جهان باشیم ولی واقعا خواندن 10 کتاب در هفته زمانی‌که در ذهن ما باقی نمانند، چه آورده‌ای برای ما خواهند داشت؟! خیلی بهتر است که مدتی غرق کتاب مورد علاقه‌تان شوید تا اینکه کتاب‌های مختلفی را روخوانی کنید. با استفاده از نکات بالا گنجینه‌ای ارزشمند از کتاب‌هایی که مطالعه کردید در ذهن خود خواهید داشت.

شما از چه روشی برای به خاطر سپردن کتاب‌ها استفاده می‌کنید؟ در صورتی که راه‌های دیگری را انجام می‌دهید لطفا در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید؟