معرفی جایزه Man Booker

جایزه من بوکر (که قبلا به عنوان جایزه بوکر مک کانل شناخته می شد و حالا آن را با عنوان جایزه بوکر می شناسند) یک جایزه ادبی است که هر ساله به بهترین رمانی که به زبان انگلیسی نوشته شده و در انگلستان منتشر شده باشد، تعلق می گیرد. نویسنده ای که جایزه من بوکر را از آن خود می کند، قطعا شهرتی بین المللی و موفقیت عظیم به دست می اورد؛ بنابراین، جایزه من بوکر اهمیت بسیار زیادی برای ادبیات و بازار کتاب دارد. از زمان آغاز اهدای این جایزه، تنها رمان هایی که توسط کشورهای همسود بریتانیا، ایرلند و کشورهای آفریقای جنوبی (و بعد ها زیمباوه) نوشته شده بود، واجد شرایط دریافت این جایزه بودند؛ در سال 2014، این قانون دست خوش تغییر و تحول شد و حالا جایزه من بوکر به هر رمانی که به زبان انگلیسی چاپ می شود، در صورت تایید رای داوران می تواند به کسب این جایزه نائل آید.
جایزه ادبی من بوکر یکی از رویدادها و وقایع بسیار برجسته در فرهنگ بریتانیاست. جایزه من بوکر همیشه برای برندگان آن خوش یمن بوده و زندگی نویسنده و اینده او را تضمین کرده است. برای دریافت این جایزه نخست لیست بلند بالایی از نویسندگان معرفی شده و سپس از این میان، تعداد انگشت شماری برای دریافت جایزه و رقابت در مراحل پایانی کاندید دریافت جایزه من بوکر می شوند.

وقتی هدایت و رهبری برگزاری این جایزه به موسسه بوکر پرایز در سال 2002 محول شد. عنوان حامی این مجموعه به کمپانی من گروپ تغییر یافت که واژه بوکر را به عنوان بخشی از نام جایزه نگه داشتند. وجه نقدی که در ابتدا با اهدای جایزه من بوکر به نویسنده اهدا می شد، تقریبا حدود £21,000 بود که این مبلغ در سال 2002 به رقم قابل ملاحظه £50,000 افزایش یافت.
یکی از با ارزش ترین جایزه های ادبی جهان

در سال 1970 برنیس روبنز نخستین زنی بود که این جایزه را برای رمان عضو برگزیده به خود اختصاص داد. اما قوانین بوکر در سال 1971 دست خوش تغییر شد. این جایزه نخست به اثاری تعلق می گرفت که در سال پیش از برگزاری مراسم اهدای جایزه به چاپ رسیده بودند. اما در سال 1971، بر اسای قوانین جدید سال واجد شرایط به همان سال برگزاری مراسم اهدای جایزه تغییر یافت. یعنی اثاری که در سال 1970 به چاپ رسیده بودند دیگر برای دریافت جایزه واجد شرایط محسوب نمی شدند.

موسسه جایزه بوکر در سال 2010 جایزه دیگری را به نام لاست من بوکر پرایز بنیان نهاد تا دین خود را به اثاری که در سال 1970 به چاپ رسیده و برای دریافت این جایزه کاندید نشده بودند، ادا کرده باشد.

در سال 1980 مجموعه داستان های آلیس مونرو با عنوان The Beggar Maid کاندید دریافت این جایزه شد و به عنوان نخستین مجموعه داستانی که به مرحله نهایی می رسد، در تاریخ اهدای جایزه بوکر به ثبت رسید.

در سال 1972 جان برگر، نویسنده فاتح این جایزه، که برای جهان بینی مارکسیستی خود شناخته شده است در طول سخنرانی خود هنگام دریافت جایزه نسبت به بوکر مک کانل اعتراض کرد. او 130 سال تولید شکر در منطقه کارائیب برای دامن زدن به فقر مدرن را متهم کرد. برگر نیمی از جایزه نقدی خود را به جنبش پلنگ سیاه بریتانیا اهدا کرد؛ زیرا اعضای این جنبش دیدگاهی سوسیالیستی و انقلابی مطابق با دیدگاه و نگرش خود او داشتند.

در سال 1980، آنتونی بورخس، نویسنده اثر قدرت های زمینی، حاضر به شرکت در مراسم نبود تا این که پیش از برگزاری مراسم به او گفتند برنده این جایزه شده است. در این سال از بین دو کتابی که به مرحله پایانی رسیده بودند، یکی کتاب او و دیگری کتاب Rites of Passage اثر ویلیام گلدینگ بود. اما این پایان کار نبود و داوران تنها 30 دقیقه قبل از مراسم تصمیم گرفتند، جایزه را به گلدینگ اهدا کنند. این اتفاق با تیتر نبرد ادبی بین دو نویسنده تمام صفحات روزنامه ها و سرفصل اخبار زمانه خود را به خود اختصاص داد.

در سال 1981، نامزد دریافت جایزه، جان بنویل نامه ای به گاردین نوشت و خواستار آن شد که جایزه را به او اهدا کنند تا بتواند در اقدامی خیرخواهانه از این پول برای خرید یک نسخه از تمام کتاب های کاندید دریافت این جایزه اقدام کرده و سپس تمام کتب خریداری شده را به کتاب خانه های ایرلند اهدا کند.

انتخاب کتاب جیمز کلمن با عنوان “چه قدر دیر بود، چه قدر” برنده جایزه سال 1994 بوکر شد، و لقب یکی از بحث برانگیز ترین برندگان در تاریخ اهدای جایزه بوکر را به خود اختصاص داد. جولیا نایبرگر، یکی از داوران اهدای جوایز این مراسم را واقعا شرم آور خواند و این رویداد را ترک کرد، و بعدها این کتاب را اثری بی ارزش و فاقد ارزش ادبی توصیف کرد؛ همچنین، مدیر بازاریابیِ دابلیو اچ اسمیت، این مراسم را یک اتفاق خجالت آور برای تجارت جهانی کتاب توصیف کرد.

در سال 1997، اهدای جایزه بوکر به آروندهاتی روی برای اثر خدای چیزهای کوچک نیز بسیار بحث برانگیز بود. کارمن کلیل، رئیس داوران سال گذشته مراسم اهدای جایزه بوکر، این اثر را یک کتاب قابل تحمل نامید و در رسانه ها اذعان کرد که این کتاب حتی نباید برای دریافت این جایزه کاندید می شد. رئیس موسسه اهداکنندگان جایزه بوکر مارتین گاف نیز معتقد بود آروندهاتی روی به این خاطر برنده شد که هیچ کس به او اعتراضی نداشت.

از سال 1968 تا امروز دانشگاه آکسفورد بروکز، محل دائمی بایگانی و ثبت وقایع جایزه بوکر بوده است. این بایگانی شامل تاریخ برگزاری مراسم اهدای جایزه از سال 1968 تاکنون را در خود جای داده است. این بایگانی مجموعه ای گوناگون و عظیم از مکاتبات، اطلاعات عمومی، رونوشت از تمام نسخه های کتب قرار گرفته در لیست اولیه کاندیدای جوایز و فینالیست ها، ضمیمه جلسات، عکس ها و مطالب مربوط به جوایز را تشکیل داده است.

بین سال های 2005 و 2008، جایزه بوکر بین نویسندگان ایرلند و هند رد و بدل شد. جان بنویل این روند را در سال 2005 آغاز کرد، زمانی که رمان او با عنوان دریا این جایزه را در کمال تعجب همگان به خود اختصاص داد. بوید تنکین، سردبیر ادبی ایندیپندنت، به شدت این واقعه را محکوم کرد و آن را تصمیمی نادرست در تاریخ جایزه بوکر دانست و تیبور فیشر، رمان نویس رقیبش در مرحله پایانی، به خاطر این پیروزی بنویل را به شدت به تمسخر گرفت.

کایران دسای نویسنده هندی در سال 2006 نیز موفق به کسب این جایزه شد. آنی انرایت در سال 2007 به دلیل ناداوری هیئت منصفه در قبال رمان ایان مک ایوان به نام در ساحل چزیل توانست این جایزه را به دست اورد. سال بعد، دوباره نویسنده ای هندی به نام آروین آدگا توانست نویسنده ایرلندی، سباستین بری، را کنار زده و این جایزه را از ان خود کند.

در تاریخ 18 سپتامبر 2013 اعلام شد که جایزه من بوکر، به تمام نویسندگان از سراسر جهان تعلق می گیرد، اما به شرطی که اثار نویسندگان به زبان انگلیسی نوشته شده و در انگلستان به چاپ برسد. این تغییر در محافل ادبی بسیار بلوا به پا کرد و تصمیمی بحث برانگیز شناخته شد. یکی از برندگان این جایزه، ای اس بیات، و یکی از داوران سابق اهدای جایزه، جان مولان اذعان داشتند که این جایزه خطر انحلال هویت را در بر دارد، در حالی که یکی دیگر از داوران سابق این مجموعه به نام ای ال کندی، از این تغییر بسیار استقبال کرد.

پس از این تغییر، نخستین برنده جایزه من بوکر نه از کشورهای همسود بریتانیا مانند ایرلند یا زیمبابوه، بلکه نویسنده ای آمریکایی به نام پل بیتی در سال 2016 بود. یکی دیگر از نویسندگان آمریکایی، جورج ساندرز، سال بعد با اثر ارزشمند خود به نام لینکلن در برزخ توانست این جایزه را به دست آورد.

در سال 2018 کتاب موفق شیردوش موفق به دریافت این جایزه مهم گردید.