استفاده از کاغذ بالکی در چاپ کتاب‌های انتشارات جنگل
در ۴۰ سال اخیر، مصرف کاغذ در جهان ۴۰۰ درصد افزایش یافته است. این موضوع منجر به جنگل‌زدایی گسترده‌ای شده و حدود ۳۵ درصد از درختان قطع‌شده صرف تولید کاغذ می‌شوند. هرچند برخی کارخانه‌های کاغذسازی اقدام به درختکاری می‌کنند، اما سرعت قطع درختان همچنان از کاشت آن‌ها پیشی می‌گیرد. یکی دیگر از چالش‌های جدی صنعت کاغذ، حجم بالای پسماند آن است. تنها در آمریکا، ۴۰ درصد از زباله‌ها مربوط به کاغذهای باطله است و هر کارمند به‌طور متوسط روزانه ۳۱ برگه پرینت می‌گیرد.
در واکنش به این مشکلات، استفاده از کاغذهای بالکی در سال‌های اخیر مطرح شده است. این نوع کاغذ عمدتاً در کشورهایی با بارندگی بالا مانند سوئد و روسیه تولید می‌شود که قابلیت جایگزینی سریع درختان قطع‌شده را دارند. همچنین در فرایند تولید این کاغذها از هیچ ماده شیمیایی استفاده نمی‌شود؛ موضوعی که فرآیند بازیافت آن‌ها را ساده‌تر و اثرات زیست‌محیطی‌شان را کمتر می‌کند. انتشارات جنگل نیز در راستای مسئولیت اجتماعی و حفظ محیط زیست، تصمیم گرفته است کتاب‌های خود را با استفاده از این کاغذها چاپ کند. کاغذ بالکی علاوه بر مزایای زیست‌محیطی، تجربه خواندن لذت‌بخش‌تر و حمل آسان‌تری را برای مخاطبان فراهم می‌سازد.
کاغذ بالکی چیست؟
کاغذ بالکی یا bulky book paper که در ایران با نام کاغذ سبک یا سبک‌بال شناخته می‌شود، نوعی کاغذ متخلخل و سبک است که بدون افت کیفیت، ضخامت بیشتری دارد. این کاغذ عمدتاً در اروپا تولید می‌شود و به‌دلیل ویژگی‌های خاصش، محبوبیت بالایی میان ناشران و خوانندگان یافته است.
مروری بر انواع کاغذ مورد استفاده در چاپ کتاب
انتخاب کاغذ مناسب، گام مهمی در مراحل چاپ کتاب است. هر نوع کاغذ ویژگی‌ها، بافت و کاربرد خاص خود را دارد. در ادامه به برخی از پرکاربردترین انواع کاغذ اشاره می‌کنیم:
- کاغذ روزنامه‌ای: ارزان‌قیمت، با قدرت جذب بالا، مناسب چاپ روزنامه، وزن حدود ۵۰ گرم.
- کاغذ تحریر: مناسب چاپ کتاب‌ها، دفاتر و سربرگ‌ها، وزن بین ۷۰ تا ۱۰۰ گرم.
- کاغذ گلاسه: دارای پوشش مات یا براق، مناسب چاپ‌های رنگی، وزن بین ۹۰ تا ۳۰۰ گرم.
- کاغذ انجیلی (هندی): بسیار نازک، مخصوص کتاب‌های قطور و ارزشمند.
در کنار این گزینه‌ها، کاغذ بالکی نیز به‌عنوان گزینه‌ای مدرن و کارآمد به فهرست انواع کاغذها افزوده شده است.
چرا کاغذ بالکی محبوب شده است؟
محبوبیت گسترده کاغذ بالکی در جهان دلایل متعددی دارد. بسیاری از رمان‌ها و کتاب‌های پرخواننده در کشورهای اروپایی و آمریکایی با همین نوع کاغذ چاپ می‌شوند. در ادامه با مزایای این کاغذ آشنا می‌شویم.
وزن کم و حمل آسان
کاغذ بالکی با وزن کمتر و ضخامت بیشتر، کتاب‌هایی سبک اما حجیم را ممکن می‌سازد. وزن این کاغذ حدود ۵۵ گرم است در حالی‌که کاغذ تحریر ۷۰ گرم دارد. این تفاوت باعث می‌شود کتاب‌های چاپ‌شده با کاغذ بالکی سبک‌تر باشند و حمل آن‌ها آسان‌تر شود. این ویژگی برای دانش‌آموزان، دانشجویان و کتاب‌خوان‌هایی که روزانه کتاب حمل می‌کنند بسیار مهم است.
رنگ طبیعی و خوانش راحت‌تر
کاغذ بالکی در دو رنگ طبیعی طوسی و کرم (رنگ چوب) عرضه می‌شود و هیچ‌گونه سفیدکننده‌ای به آن افزوده نمی‌شود. این ویژگی باعث می‌شود نور به چشم بازتاب نشود و چشم‌ها هنگام مطالعه خسته نشوند. همین رنگ طبیعی، ظاهر کتاب را نیز دلپذیرتر و گرم‌تر جلوه می‌دهد.
سازگاری با محیط زیست
کاغذ بالکی به‌طور کامل با طبیعت سازگار است و در تولید آن از هیچ ماده شیمیایی یا رنگی استفاده نمی‌شود. این کاغذ به روش مکانیکی تولید می‌شود و به‌راحتی در چرخه طبیعت تجزیه می‌شود. به همین دلیل به آن لقب «کتاب سبز» داده‌اند و بسیاری از آن با عنوان انتخاب دوستدار محیط زیست یاد می‌کنند. همچنین این کاغذ دارای نشان معتبر زیست‌محیطی بین‌المللی FSC است.
صرفه اقتصادی برای ناشران
هزینه‌های بالای چاپ کتاب همواره یکی از دغدغه‌های اصلی ناشران بوده است. کاغذ بالکی به‌رغم وارداتی بودن، در ایران قیمتی پایین‌تر از کاغذ تحریر دارد. استفاده از این کاغذ می‌تواند هزینه تمام‌شده چاپ را کاهش دهد، بدون اینکه از کیفیت محصول نهایی کاسته شود.
علاوه بر این، چون کپی‌برداری از کتاب‌هایی که با این نوع کاغذ تولید شده‌اند دشوارتر است، حقوق ناشر و مؤلف بیشتر حفظ می‌شود.
کاربردهای متنوع کاغذ بالکی
گرچه این کاغذ بیشتر برای چاپ کتاب شناخته می‌شود، اما کاربرد آن به همین‌جا محدود نمی‌شود. کاغذ بالکی در سایزهای متنوعی از جمله ۹۰×۶۰، ۱۰۰×۷۰، ۱۰۰×۸۰ و A4 تولید می‌شود. وزن‌های بالای ۶۰ گرم آن رنگ‌پذیری خوبی دارند و برای چاپ طرح‌های رنگی مناسب‌اند. از جمله کاربردهای این کاغذ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چاپ دفترچه یادداشت، سربرگ و پاکت‌های اداری
- چاپ تبلیغات با طراحی رنگی
- تهیه دفترچه‌هایی سبک و خوش‌دست با تجربه نوشتاری لذت‌بخش
رنگ دلنشین و طبیعی این کاغذ، آن را برای کاربردهای متنوعی در طراحی و نگارش مناسب کرده است.
مزایای کاغذ بالکی به‌صورت خلاصه
با توجه به ویژگی‌های متنوعی که بررسی کردیم، مزایای اصلی این نوع کاغذ به‌صورت زیر قابل جمع‌بندی است:
- وزن پایین و حمل آسان کتاب‌ها
- رنگ طبیعی و کاهش خستگی چشم هنگام مطالعه
- قیمت مناسب‌تر نسبت به کاغذ تحریر
- تولید بدون استفاده از مواد شیمیایی
- تجزیه‌پذیر و دوستدار محیط زیست
- کاربردهای متنوع در حوزه چاپ، تبلیغات و نوشت‌افزار
چرا انتشارات جنگل از کاغذ بالکی استفاده می‌کند؟
با توجه به تمام مزایای گفته‌شده، انتشارات جنگل نیز تصمیم گرفته تا در چاپ کتاب‌های خود از کاغذ بالکی استفاده کند. این انتخاب دلایل مختلفی داشته که مهم‌ترین آن‌ها دغدغه‌های زیست‌محیطی است. در کشوری مثل ایران که میزان بارندگی در اغلب مناطق پایین است، جایگزینی درختان قطع‌شده زمان‌بر و دشوار است. در مقابل، کشورهایی مانند سوئد و روسیه با هدف تولید صنعتی کاغذ، درختانی قابل جایگزینی می‌کارند که بعد از برداشت، سریعاً با درختان جدید جایگزین می‌شوند.
از سوی دیگر، چون در تولید کاغذهای بالکی از مواد شیمیایی استفاده نمی‌شود، این کاغذها به‌راحتی بازیافت می‌شوند و پسماند شیمیایی مضر ندارند. استفاده از این کاغذها گامی مهم برای کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی ناشی از صنعت چاپ است.
تجربه‌ای راحت‌تر برای مخاطبان انتشارات جنگل
استفاده از کاغذ بالکی نه‌تنها برای محیط زیست مفید است، بلکه به تجربه مطالعه نیز کمک می‌کند. کتاب‌های چاپ‌شده با این نوع کاغذ بسیار سبک هستند و حمل آن‌ها ساده‌تر شده است. همچنین، رنگ طبیعی کاغذ موجب کاهش خستگی چشم در مطالعه طولانی‌مدت می‌شود.
از آنجا که انتشارات جنگل در زمینه آموزش زبان و انتشار رمان‌های زبان اصلی فعالیت دارد، اغلب مخاطبانش زمان زیادی را صرف مطالعه می‌کنند. به همین دلیل، فراهم کردن تجربه‌ای راحت، باکیفیت و سالم برای مطالعه، همواره یکی از اولویت‌های اصلی این مجموعه بوده است. استفاده از کاغذهای بالکی دقیقاً در راستای این هدف قرار دارد.
