جایزه کتاب ملی آمریکا چیست و به چه کسانی اهدا می‌شود؟
جایزه کتاب ملی (National Book Award) یکی از معتبرترین جوایز ادبی ایالات متحده آمریکاست که با هدف شناسایی و معرفی آثار برجسته در حوزه ادبیات معاصر، هرساله برگزار می‌شود. این جایزه در بخش‌های متنوعی مانند ادبیات داستانی، غیرداستانی، شعر، آثار ترجمه‌شده و ادبیات نوجوان برگزار شده و تأثیر چشمگیری در شهرت نویسندگان و میزان فروش آثار دارد.
در این مقاله به بررسی تاریخچه، دسته‌بندی‌ها، روند داوری و برندگان شاخص این جایزه می‌پردازیم و نقش آن را در ادبیات آمریکا تحلیل خواهیم کرد.
جایزه کتاب ملی چیست؟
جایزه کتاب ملی مجموعه‌ای از جوایز ادبی معتبر است که هرساله توسط بنیاد کتاب ملی در آمریکا اهدا می‌شود. این جوایز در پنج دسته اصلی و همچنین دو جایزه افتخاری برای یک عمر دستاورد ادبی به نویسندگان برجسته اعطا می‌شود. مراسم اصلی هر سال در ماه نوامبر در شهر نیویورک برگزار می‌گردد.
تاریخچه جایزه کتاب ملی
نخستین دوره این جایزه در سال ۱۹۳۶ توسط انجمن کتاب‌فروشان آمریکا برگزار شد، اما با آغاز جنگ جهانی دوم موقتاً متوقف گردید. از سال ۱۹۵۰، سه نهاد فعال در صنعت نشر آمریکا مسئولیت احیای آن را بر عهده گرفتند. در ابتدای مسیر، نویسندگان و ناشران غیرآمریکایی نیز می‌توانستند در رقابت شرکت کنند، اما پس از اصلاحات، تنها آثاری که در طول همان سال تقویمی در آمریکا منتشر شوند و نویسندگانشان آمریکایی باشند، واجد شرایط هستند.
در دهه‌های بعد، دسته‌بندی‌ها و نحوه برگزاری مراسم دستخوش تغییراتی شد. در فاصله سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۳، ساختار جدیدی تحت عنوان «جوایز کتاب آمریکایی» جایگزین شکل سنتی شد و تعداد جوایز به بیش از ۳۰ بخش افزایش یافت. اما به دلیل بازخوردهای منفی، این ساختار مجدداً به شکل سنتی بازگشت و در سال ۱۹۸۷ عنوان اصلی «National Book Award» احیا شد.
بیشتر بخوانید: معرفی مهم‌ترین جوایز ادبی جهان
اهداف و مأموریت بنیاد کتاب ملی
بنیاد کتاب ملی (National Book Foundation) در سال ۱۹۸۸ با هدف حفظ، گسترش و ترویج جایزه کتاب ملی تأسیس شد. این بنیاد علاوه بر مدیریت مراسم، فعالیت‌هایی در جهت گسترش سواد، تشویق به مطالعه و افزایش آگاهی عمومی از اهمیت ادبیات انجام می‌دهد. مهم‌ترین هدف این بنیاد، شناسایی و تمجید از بهترین آثار ادبیات آمریکا و ارتقای جایگاه نویسندگان در فرهنگ عمومی است.
دسته‌بندی‌های اصلی جایزه کتاب ملی
در حال حاضر، این جایزه در پنج دسته اصلی اهدا می‌شود:
- ادبیات داستانی
- ادبیات غیرداستانی
- شعر
- آثار ادبی ترجمه‌شده
- ادبیات جوان (نوجوانان)
علاوه بر این پنج بخش، دو جایزه ویژه نیز برای یک عمر دستاورد به نویسندگان اهدا می‌شود:
- مدال افتخار برای مشارکت ممتاز در ادبیات آمریکا (Medal for Distinguished Contribution to American Letters)
- جایزه خدمت برجسته به جامعه ادبی آمریکا (Literarian Award)
روند انتخاب نامزدها و برندگان
معرفی آثار نامزد صرفاً توسط ناشران صورت می‌گیرد، اما هیئت داوران نیز می‌توانند از ناشران درخواست معرفی برخی آثار خاص را داشته باشند. هر گروه داوری شامل پنج عضو از میان نویسندگان، کتاب‌داران، منتقدان ادبی، کتاب‌فروشان و گاه اساتید دانشگاهی انتخاب می‌شود.
از سال ۲۰۱۳، فرایند داوری شامل سه مرحله است:
- انتشار فهرست بلندبالا (Longlist) شامل ۱۰ اثر برتر در هر بخش در ماه سپتامبر
- انتشار فهرست نهایی ۵ اثر منتخب (Finalists) در ماه اکتبر
- اعلام برنده در مراسم نهایی ماه نوامبر در نیویورک
برندگان این جایزه ۱۰,۰۰۰ دلار وجه نقد و یک مجسمه برنزی دریافت می‌کنند. همچنین فینالیست‌ها نیز ۱,۰۰۰ دلار و یک مدال به همراه لوح تقدیر از داوران دریافت خواهند کرد.
برندگان برجسته جایزه کتاب ملی
در این بخش به معرفی برخی از برندگان مهم و تأثیرگذار سال‌های اخیر می‌پردازیم.
کالسون وایتهد (Colson Whitehead) – برنده ۲۰۱۶
کالسون وایتهد نویسنده برجسته آمریکایی است که تاکنون چندین جایزه معتبر را کسب کرده. رمان تحسین‌شده او با عنوان راه‌آهن زیرزمینی (رمان The Underground Railroad) در سال ۲۰۱۶ موفق به دریافت جایزه کتاب ملی آمریکا شد. این اثر در سال بعد نیز توانست جایزه پولیتزر را کسب کرده و در فهرست نهایی جایزه من بوکر قرار بگیرد.
داستان، ماجرای کورا و سزار، دو برده آمریکایی در قرن نوزدهم را روایت می‌کند که برای رسیدن به آزادی، مسیری پرخطر را از طریق شبکه راه‌آهن زیرزمینی طی می‌کنند. روایتی تأثیرگذار از شجاعت، امید و مقاومت در برابر بردگی.
جسمین وارد (Jesmyn Ward) – برنده ۲۰۱۱ و ۲۰۱۷
جسمین وارد یکی از موفق‌ترین نویسندگان معاصر آمریکاست که تاکنون دو بار موفق به دریافت جایزه کتاب ملی شده است. او در سال ۲۰۱۱ برای رمان نجات استخوان‌ها (Salvage the Bones) و در سال ۲۰۱۷ برای رمان Sing, Unburied, Sing این جایزه را از آن خود کرد.
رمان دوم او داستان پسری سیزده‌ساله به نام «جو» را روایت می‌کند که با خانواده‌ای پیچیده روبه‌روست و در تلاش است مفهوم واقعی مرد بودن را در دنیایی آشفته درک کند. این رمان نیز همچون اثر پیشین، تحسین منتقدان را برانگیخت و نامزد جوایز معتبر دیگری نیز شد.
تأثیر جایزه کتاب ملی بر ادبیات آمریکا
جایزه کتاب ملی نه‌تنها موجب شهرت و افزایش فروش آثار برندگان می‌شود، بلکه توجه رسانه‌ها، ناشران و خوانندگان را نیز به ادبیات معاصر جلب می‌کند. بسیاری از نویسندگانی که موفق به دریافت این جایزه شده‌اند، مسیر حرفه‌ای جدیدی را آغاز کرده و در سطح بین‌المللی شناخته شده‌اند. این جایزه نقشی کلیدی در ارتقاء سطح فرهنگی جامعه آمریکا ایفا می‌کند.
تفاوت جایزه کتاب ملی با سایر جوایز ادبی آمریکا
در مقایسه با دیگر جوایز ادبی همچون پولیتزر یا جایزه ادبی PEN/Faulkner، جایزه کتاب ملی تمرکز خاصی بر آثار ادبی چاپ‌شده در ایالات متحده دارد و تنوع بیشتری در دسته‌بندی‌ها ارائه می‌دهد. علاوه بر این، پروسه انتخاب داوران و تأکید بر ترویج ادبیات در میان عموم مردم، ویژگی‌های متمایز این جایزه محسوب می‌شود.
خلاصه معرفی و بررسی جایزه کتاب ملی آمریکا
جایزه کتاب ملی آمریکا نه‌فقط یک رویداد ادبی، بلکه نهادی تأثیرگذار در حوزه ترویج کتاب و کتاب‌خوانی است. با سابقه‌ای نزدیک به یک قرن، این جایزه سهم مهمی در شکل‌دهی به فضای فرهنگی ایالات متحده ایفا کرده است. اگر به دنبال شناخت نویسندگان برجسته، آثار تأثیرگذار و جریان‌های ادبی معاصر هستید، دنبال کردن روند این جایزه و برندگان آن نقطه شروعی فوق‌العاده خواهد بود.
